Er is een betekenisverschil.

tompoes

twee lagen bladerdeeg met vanilleroom ertussen en roze glazuur erop
Hèhè, dit is voor het eerst dat ik ook een mesje krijg bij een tompoes.

tompouce

kleine damesparaplu; tompoes
Deze tompouce is echt te groot als tuinparasol bij het poppenhuis.

Er zijn woordenboeken die aangeven dat u tompoes niet als tompouce mag schrijven, omdat tompouce van oorsprong de merknaam is voor een kleine damesparaplu. Maar u en ik zouden niet graag alle tompoucen of tompouces opeten die als zodanig worden aangeprezen.

Kennelijk denken banketbakkers dat de Franse spelling invloed heeft op ons smaakzintuig, net zoals eau de cologne lekkerder ruikt dan odeklonje. Maar een banketbakker die het niet van de beïnvloeding moet hebben, gebruikt voor dit zo typisch Nederlandse gebak de Nederlandse spelling.

Er is een betekenisverschil.

toost

heildronk
Wilt u straks een toost uitbrengen op de jubilaris?

toast

geroosterd brood, cracker
Tijdens de receptie van de armoedeconferentie werden ‘kale’ toastjes gepresenteerd.

Toost is de vernederlandsing van het Engelse toast dat ook 'heildronk' betekent. Toast betekende oorspronkelijk 'drankje met stukjes geroosterd brood erin' (om de smaak te verrijken). De betekenissen worden nu in het Nederlands uit elkaar gehouden door de spelling. Maar als u toch een toast uitbrengt, kunt u zich eruit redden door te verwijzen naar de oorspronkelijke Engelse betekenis.

Er is een klein betekenisverschil.

tot

tot aan, tot en met
Hij ging tot het gaatje.
Ik tel tot tien.

tot en met

tot (met inbegrip van het deel na met)
In dit leerjaar leren de kinderen de tafels 1 tot en met 10.

Tot is dubbelzinnig. Je speelt oneerlijk wanneer je bij 'ik tel tot tien' al gaat kijken bij negen, maar een contract tot 1 maart is doorgaans niet meer geldig in maart. Intrigerend is dat Vlamingen tot eerder als tot en met interpreteren en Nederlanders eerder als tot aan. Voorkom verwarring en zorg ervoor dat er geen rechtszaak nodig is om te bewijzen dat een contract tot 1 maart nog geldig is óp 1 maart. Gebruik bij datumaanduidingen tot aan of tot en met.

Er is geen betekenisverschil.

De spelling triologie is niet geaccepteerd, behalve op internet. Een trilogie is een werk dat bestaat uit drie delen, bijvoorbeeld The Lord of the Rings van Tolkien. De verschrijving met een o is mogelijk ontstaan onder invloed van duo. Hoe dan ook, triologie hebben we niet nodig, want er is geen betekenisverschil met trilogie.

De woorden hebben dezelfde betekenis, maar er is een tendens naar verschil in gebruik.

turkoois     

blauwgroene halfedelsteen, de kleur van deze steen

Een hoofdtooi met een bijzondere variatie aan blauwe stenen: azuur, turkoois en lapis lazuli.

turquoise    

de kleur van turkoois, de steen zelf

Deze parkietjes hebben eerder smaragdgroene dan turquoise vleugelvlekjes.

De naamgeving van deze ‘geneeskrachtige en beschermende’ siersteen verwijst naar Turkije, omdat de westerse wereld met deze steen kennismaakte via Turkse handelaren. Er wordt wel onderscheid gemaakt tussen turkoois als zelfstandig naamwoord en turquoise als bijvoeglijk naamwoord. Maar beide woorden komen in beide woordsoorten voor. We kunnen spreken over een turquoise zee, en over het turquoise van de zee dat zo mooi afsteekt tegen het witte strand.

De vorm turkooizen is als naamwoord dubbelzinnig. Het kan een zelfstandig naamwoord zijn, als meervoud van turkoois (de steen). Dus Daar liggen nog drie kleine turkooizen. Maar het kan ook een bijvoeglijk naamwoord zijn: een turkooizen armband. Wel wordt turquoise eerder gebruikt in de modewereld om een kleur aan te duiden, en turkoois eerder als het om de steen zelf gaat. Misschien wel daarom klinkt turquoise iets chiquer en verfijnder dan turkoois.

De variatie in bijvoeglijke naamwoorden – turquoise en turkooizen – is vooral interessant voor dicteeliefhebbers. Wat moet je schrijven: een turquoise bordje of een turkooizen bordje? Beide vormen zijn goed, zeggen spellingdeskundigen, want beide woorden komen voor. Nee, toch niet. Want je spreekt de woorden verschillend uit: een bordje van turquoise rijmt op ‘oase’, en een bordje van turkoois rijmt op ‘moois’. Let dus bij een volgend dictee met dit woord op de uitspraak ervan.

Er is een klein betekenisverschil.

twijfelen

in onzekerheid verkeren, besluiteloos zijn, in tweestrijd verkeren
Hij twijfelt nog of hij de baan zal aannemen.

weifelen

in onzekerheid verkeren, besluiteloos zijn, aarzelen
Hij weifelde meer dan tien seconden voor hij een antwoord gaf.

De woorden overlappen elkaar grotendeels in betekenis. Een heel fijnzinnig onderscheid kan gemaakt worden op basis van de herkomst van de woorden. Twijfelen heeft te maken met twee. Vandaar het betekeniselement 'tweestrijd' en het niet kunnen kiezen tussen twee mogelijkheden. In het twijfelen-voorbeeld: de baan nemen of niet.

Weifelen heeft te maken met wuiven: heen en weer bewegen zoals soms bij aarzelend nadenken. In het weifelen-voorbeeld suggereert twijfelen eerder 'wel of niet antwoorden'; weifelen suggereert hier eerder een algemenere onzekerheid.

Maar als u niet kunt kunt kiezen tussen twijfelen en weifelen, dan mag u twijfelen en weifelen niet vermengen tot wijfelen; kies dan voor het veel frequentere twijfelen. En als u twijfelt, niet weifelt, over de ei en de ij, onthoud dan dat het langste woord een lange ij krijgt.

Voor de taalliefhebbers beide woorden nog even in één zin: De goal van de linksbuiten in de eerste helft neemt mijn twijfels over het weifelend spel nog niet weg.

De variatie ei-ij kent meer woordparen. Voor andere struikelblokken kijkt u bij bereiden / berijden.