menu
Inloggen
Online oefenen
  • Over schrijfwijzer
    • Over de auteur
    • Over het boek
    • Schrijfwijzer voor het onderwijs
  • Taalvragen
    • Top 33 taalvragen
    • Spellingkwesties
    • Verwarwoordenboek
    • Tekstanalyse
    • Vaktermen
    • Videocolleges
  • Schrijfwijzer online
  • Oefeningen

Inleiding Verwarwoordenboek

Dit Verwarwoordenboek is eigenlijk een ontwarwoordenboek. Het gaat om woordparen met een onduidelijk betekenisverschil, zoals afgunst / jaloezie en bloot / naakt. Om woorden met stijlverschil, zoals keuzen / keuzes en kooplieden / kooplui. En om woorden die niet echt verschillen: direct / gelijk / meteen. Het gaat om voorzetsels: gek op, gek met, gek van. Uiteraard gaat het ook om klassiekers als hun / hen, en spellingkwesties als friet / frites en tenslotte of ten slotte.

 

U kunt hier kiezen uit drie tekstjes vooraf: een taalfilosofische inleiding, een ‘creationistische’ beschouwing en een  voorwoord. Nee, over het verschil tussen een inleiding en een voorwoord heb ik nooit een vraag gehad.

Verwarwoordenboek

A
# a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w y z
# a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w y z

authenciteit / authentiekheid

De woorden hebben dezelfde betekenis. Dus een van de twee lijkt overbodig. Maar een van de twee woorden heeft ook nog een andere betekenis.

 

authenciteit              

echtheid

Politici worden tegenwoordig steeds meer afgerekend op authenticiteit, en dan gaat het om jezelf zijn, en vooral ook om oprecht zijn.

 

authentiekheid         

nevenvorm van authenticiteit; originele staat

  • Ik blijf moeite houden met de kerk omdat voor mij de authentiekheid van de Bijbel nooit is aangetoond.
  • Deze renovatie heeft de authentiekheid van het pand geen geweld aangedaan.

 

Bij authenticiteit hoort het bijvoeglijk naamwoord authentiek. Daarmee wordt soms ook een ander zelfstandig naamwoord gevormd, met ‘-heid’, vandaar authentiekheid. Je zou dit als fout kunnen bestempelen of verwarrend, of ten minste als overbodig. Immers, de authentieke betekenis van authentiekheid is in authenticiteit voldoende duidelijk. Maar het intrigerende is dat authentiekheid er nog een bijzondere betekenis bij heeft gekregen: ‘in originele of oude staat’. Een mogelijke verklaring is dat authentiek ook de klanken van ‘antiek’ oproept, waardoor de betekenis ‘oud’ of ‘origineel’ kan opkomen. Hoe dan ook, als dit gebruik doorzet dan zien we hier een mooi voorbeeld van het principe van Von Humboldt; zie de inleiding op het Verwarwoordenboek. Dit principe zegt dat een taal streeft naar een een-op-een-relatie tussen woord en betekenis. Dus wanneer er twee woorden bestaan voor één betekenis, dan zal of een van de woorden verdwijnen of een van de woorden zal een andere betekenis krijgen. Eigenlijk een heel mooi woord, authentiekheid als uitstraling van een ‘zorgvuldig gerestaureerde antiekheid’.

authenticatie / autorisatie  

Er is een betekenisverschil.


authenticatie

identiteitscontrole van de gebruiker van een computersysteem (via code, persoonlijke kennis of eigenschap)
Een bekende vraag tijdens authenticatie is: wat is de meisjesnaam van je moeder?

 

autorisatie

de toegangsrechten van de gebruiker van een computersysteem; vergunning; volmacht
In ons bedrijf kan alleen de systeembeheerder autorisaties toekennen aan gebruikers.

 

De woorden worden vaak door elkaar gebruikt, toch gaat het om verschillende concepten. Beide woorden in één zin: Na authenticatie vindt autorisatie plaats om na te gaan wat je wel en niet mag doen.

authentiek / integer

De woorden verschillen in betekenis.

 

authentiek                 

echt, oprecht, ‘jezelf zijn’

 

Zij had geen verborgen doel, haar verhaal klonk authentiek.

 

integer                        

eerlijk, betrouwbaar, onkreukbaar

 

Wie blijft er integer in het centrum van de macht?

 

Het verschil is eigenlijk heel duidelijk, het is het verschil tussen ‘echt’ en ‘eerlijk’. Toch is de verwarring goed te begrijpen, want als je niet eerlijk bent, wijk je af van de werkelijkheid, en ben je dus niet echt. Helaas zorgen personeelsmanagers en communicatietrainers vaak voor extra verwarring. Zij verbinden aan authentiek en integer allerlei concepten in een onontwarbaar kluwen van: jezelf zijn in consistent, consequent en voorspelbaar gedrag, met trouw aan je eigen waarden. Gelukkig is onze Belastingdienst duidelijker, met weer een iets ander onderscheid in De factuur moet authentiek en integer zijn. Keurig netjes wordt daarna uitgelegd: Zorg dat u kunt laten zien dat de factuur authentiek (werkelijk door u gestuurd) en integer (onveranderd) is. Maar in het gewone taalgebruik is het duidelijker om authentiek met ‘zijn’ te verbinden, en integer met ‘handelen’.

automatisch / vanzelf

De woorden overlappen deels in betekenis, maar ook de overlap is niet helemaal volledig.

 

automatisch 

1. zelfwerkend, 2. zonder nadenken

 

Wifi gaat automatisch aan als je naar een nieuwe locatie rijdt.

Toen de chauffeur een hand opstak, zwaaide hij automatisch terug. 

 

vanzelf 

1. uit zichzelf, 2. vanzelfsprekend

 

Zo’n ontsteking gaat niet vanzelf over, helaas.

Mag ik ook mee? Vanzelf!

 

De woorden overlappen in de eerste betekenis. Ze betekenen dan beide: ‘zonder menselijk ingrijpen’ of ‘zonder hulp of invloed van buiten’. Ze kunnen in die betekenissen door elkaar worden gebruikt: Mijn nieuwe smartphone start, automatisch / vanzelf de drie laatst gebruikte apps op. 

 

Toch is er soms een subtiel verschil. Bij automatisch gaat het erom dat er na bijvoorbeeld een programmeeractie verder geen mens aan te pas komt, zoals bij de automatische piloot. Bij vanzelf ligt het accent op ‘eigen kracht’, zoals in Dat komt vanzelf wel weer goed. Daarom is de volgende zin ook heel betekenisvol: In ons ICT-bedrijf gaat alles automatisch maar niets vanzelf. Alles werkt volgens programma’s, maar dat heeft best wat moeite gekost.

« Vorige1234
Banner

Verwarwoordenblog

Nieuwsgierig naar de meest actuele blogs over verwarwoorden? Kijk verder op www.neerlandistiek.nl

 

 

Contact


Uitgeverij Boom
Prinsengracht 747
1017 JX Amsterdam
info@schrijfwijzer.nl
088-0301000

Jan Renkema

www.janrenkema.nl
© 2009 - 2025 Boom uitgevers Amsterdam • Privacy policy • Algemene voorwaarden
 
Vorige
Volgende
1 van 1 resultaten.