De figuurlijke betekenis van tandem suggereert net iets meer dan duo.

 

duo                

twee personen die elkaar aanvullen, twee zaken die bij elkaar horen, ‘met een ander’ (in samenstelling)

  • Zij vormen een heel goed duo bij het tennis dubbelspel.
  • Wij geven vijf keer een duo kaarten weg aan degenen die het antwoord weten.
  • Ik heb een duobaan met een collega die twee dagen werkt.

 

tandem          

fiets voor twee personen, duo met ‘synergie’ of verschil in verantwoordelijkheid

  • Vrijwilligers gevraagd voor tandemfietstochten met blinden.
  • Het tandem van directeur en intern begeleider kan een nieuwe samenwerking tot stand brengen.

 

Een duo is net iets meer dan een tweetal. Een tweetal ziet alleen op het aantal, bij een duo gaat het om bij elkaar horen of elkaar aanvullen. Een duo heeft betrekking op personen of zaken. Op een muziekavond kun je een pianoduo horen en daarna een duo voor gitaar en contrabas. Toch biedt de muziek ook een uitzondering. Een stuk waarin twee stemmen de hoofdrol hebben, heet een duet.

 

Waarom hebben we in onze taal behoefte aan de figuurlijke betekenis van tandem naast duo? Een mogelijke verklaring is de te algemene betekenis van duo. En dan past het beeld van de tweepersoons fiets goed bij een duo dat op een bijzondere manier samenwerkt. Immers, op de tandem (fiets) kun je met zijn tweeën een hogere snelheid bereiken dan ieder apart, en heeft de voorste persoon duidelijk de leiding.

 

Bij een duo gaat het eerder om een gelijkwaardige verdeling van taken, bij een tandem eerder om samenwerking. Een tandem is een bijzonder koppel en wekt de suggestie dat één-plus-één meer is dan twee, of kan juist benadrukken dat de taken niet gelijk verdeeld zijn.

 

En waarom spreken we dan toch van een cabaretduo en niet van een cabarettandem. Tja het cabaret kun je moeilijk zien als een taak. Trouwens, een duobaan zou je een tandembaan kunnen noemen, wanneer zo’n gezamenlijke baan extra resultaat oplevert. O ja, de tandem in de figuurlijke duo-plus-betekenis zie je ook vaak met het lidwoord het. Waarschijnlijk gebeurt dit onder invloed van ‘het duo’. Eens kijken of zo’n poging tot lidwoord-onderscheiding gaat lukken.