De woorden verschillen sterk in betekenis.
factor
medebepalend element, medebepalende omstandigheid
In discussies over factoren die je gezondheid bepalen wordt ‘niet bewegen’ wel ‘het nieuwe roken’ genoemd.
parameter
grootheid die de toestand van een systeem bepaalt, of waaraan het verloop van een proces kan worden getoetst
De parameters bloeddruk en gewicht geven het meeste inzicht in je gezondheid.
Deze woorden, afkomstig uit de wis- en natuurkunde, worden in het meer alledaagse taalgebruik vaak verward omdat het in beide gevallen om iets ‘bepalends’ gaat én omdat de betekenissen nogal abstract zijn. Toch is het verschil minder lastig dan het lijkt.
We beginnen met het begrip factor, dat we wellicht nog kennen uit: een getal ontbinden in factoren. Het getal 12 bijvoorbeeld met de factoren 2×6 of 3×4. Deze getallen zijn daarmee medebepalende elementen van 12. Van element naar omstandigheid is niet zo’n grote sprong. Een medebepalende omstandigheid in gezondheid is bijvoorbeeld ‘overgewicht’.
Een parameter is een meetbare eigenschap waarmee je kunt bepalen hoe de situatie is. Het verwarrende is dat ‘bepalen’ hier in de betekenis ‘beschrijven’ wordt gebruikt. Bijvoorbeeld het bepalen / meten van lichaamsgewicht, aan de hand waarvan je uitspraken kunt doen over iemands gezondheid. Zo’n parameter lijkt op een variabele, immers lichaamsgewicht varieert nu eenmaal. Maar een parameter is een eigenschap die verschillende waarden kan aannemen, en dat zijn dan variabelen.
Dus, een factor heeft als betekeniselement ‘invloed’, en een parameter is een meetbare eigenschap. En uiteraard kan iets tegelijkertijd factor en parameter zijn. Neem de relatie tussen cholesterol en gezondheid. Cholesterol is een factor die van invloed is op gezondheid. En zo’n factor is ook een eigenschap, een parameter, die je kunt meten waardoor je inzicht krijgt in iemands gezondheid.
O ja, de uitspraak. Het is niet párameter, maar parámeter. En de eerste e klinkt dan niet als de e van mee, maar als de e van de.
