Er is een betekenisverschil.
ellips
meetkundig figuur met twee brandpunten waarbij de som van de afstanden van de brandpunten tot een punt op de ellips constant is, een 'afgeplatte cirkel'
Planeten draaien in ellipsen rond de zon, met de zon als een van de twee brandpunten.
ovaal
eivormig, 'langwerpig rond', een 'uitgerekte cirkel'
Ik vind die ovale serretafeltjes zo ouderwets!
Het is niet verwonderlijk dat de twee woorden door elkaar gehaald worden, want wat is precies het verschil tussen een 'afgeplatte cirkel' en een 'uitgerekte cirkel'? Het effect kan immers hetzelfde zijn.
Gebruik ellips alleen als het om een wiskundige betekenis gaat. En mocht u de definitie te moeilijk vinden, dan hoop ik dat u net zo’n leraar wiskunde en handenarbeid hebt gehad als ik, en ook een klasgenote. Mijn leraar wiskunde zei: Vraag bij handenarbeid een plankje, sla er twee spijkertjes in, op enkele centimeters afstand. Vraag aan een klasgenote een armbandje. Leg het armbandje rond de spijkers, en trek het met een potlood strak. Zet dan de potloodpunt op het hout en ga rond. Wat je dan krijgt, is een ellips.
Gebruik ovaal voor elke vorm die een beetje op een ei lijkt. Het komt ook van ovum, Latijn voor 'ei'. Toch nog even wat meetkunde. U kunt de aanduiding ovaal ook gebruiken voor een rechthoek waar de tegenoverliggende zijden een cirkelhelft zijn geworden, zoals in medicijncapsules.
O ja, en het is ovale tafels zonder -n. Schrijvers die hier liever een -n zien, passen de regels voor 'stoffelijke' bijvoeglijke naamwoorden te ruim toe. Zie Schrijfwijzer, pagina 433. Het is een houten huis met -n omdat 'hout' een stof of een materiaal is. Het is opalen luchten want opaal is een mineraal, maar het is de ovale hanglamp want ovaal is geen materiaal.
Toegift
Ellips heeft nog een andere betekenis. Het is ook een stijlfiguur waarbij woorden worden weggelaten die je gemakkelijk zelf kunt aanvullen: (Het) komt goed. (Dit) wordt vervolgd. En wij (gingen) ervandoor. Wat is nu de overeenkomst tussen de wiskundige en de taalkundige ellips? Nou, ellips komt van een Grieks woord dat 'weglating' betekent. In zinnen is dat duidelijk, maar bij de andere ellips? Tja, in die wiskundige ellips, die ook aangeduid wordt als 'afgeplatte cirkel', is eigenlijk een stukje cirkel weggelaten. En nu maar hopen dat ik mijn leraar wiskunde in ere heb gehouden met deze 'alfa'-uitleg.
