Er is geen betekenisverschil, wel een verschil in gebruik.

 

ruilen met

inwisselen (met een persoon)
Zeg, wil jij met hem van plaats ruilen?

 

ruilen tegen / voor

inwisselen
Ik moet nog dollars ruilen tegen / voor euro's.

 

De voorzetsels tegen en voor hebben hier dezelfde betekenis: je kunt een vrijheidsstrijder ruilen tegen of voor gijzelaars. En dat doen dan bijvoorbeeld opstandelingen met de regering.

 

Wel ligt bij tegen het accent eerder gelijkelijk op de beide objecten a en b die geruild of ingeruild worden. Bij voor (ten behoeve van) ligt het accent eerder op b, dat dan als beter gezien wordt: Hier kunt u uw oude schoenen ruilen voor een nieuw paar schoenen. Zie ook uitwisselen met / tegen.